عمل جراحی تیروئید یا تیروئیدکتومی، یکی از رایج‌ترین عمل‌های جراحی در ناحیه سر و گردن است. این جراحی میتواند به دلایل مختلفی از جمله وجود گره (ندول) تیروئید، گواتر بزرگ، سرطان تیروئید یا پرکاری تیروئید انجام شود. با وجود اینکه این عمل یک روش درمانی بسیار موثر و ایمن است، یکی از بزرگترین نگرانی‌های بیماران، تاثیر آن بر روی کیفیت صدایشان است. گرفتگی صدا بعد از عمل تیروئید، یکی از عوارض شناخته شده است که به دلیل نزدیکی غده تیروئید به اعصاب حنجره رخ میدهد.
خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکی، امروزه تکنولوژی پیشرفته‌ای به نام نورومانیتورینگ حنجره به کمک جراحان آمده است. این فناوری پیشرفته، یک لایه ایمنی بسیار مهم به جراحی تیروئید اضافه میکند و به جراح کمک میکند تا با دقت بسیار بالاتری، اعصاب حیاتی صدای شما را شناسایی و از آنها محافظت کند. در این مقاله به زبان ساده توضیح میدهیم که این تکنولوژی چیست، چگونه کار میکند و چه مزایایی برای شما به عنوان بیمار دارد.
چرا صدای شما در خطر است؟
برای درک اهمیت نورومانیتورینگ، ابتدا باید با یک ساختار بسیار ظریف و حیاتی در گردن آشنا شویم: عصب راجعه حنجره (Recurrent Laryngeal Nerve). این عصب که اغلب به اختصار RLN نامیده میشود، مسئول اصلی حرکت تارهای صوتی شماست. عملکرد صحیح این عصب به شما اجازه میدهد تا صحبت کنید، آواز بخوانید، سرفه کنید و به راحتی نفس بکشید. مشکل اینجاست که این عصب بسیار نازک، دقیقا از پشت غده تیروئید عبور میکند.
در حین عمل جراحی تیروئید، جراح باید با دقت فراوان، غده تیروئید را از بافتهای اطراف و به خصوص از این عصب جدا کند. آسیب عصب ریکارنت حنجره، حتی اگر موقتی باشد، میتواند باعث فلج شدن یک طرفه تارهای صوتی و در نتیجه گرفتگی صدا، ضعیف شدن صدا یا تغییر تن آن شود. در موارد بسیار نادر، اگر به هر دو عصب (چپ و راست) آسیب وارد شود، میتواند منجر به مشکلات تنفسی جدی شود.
نورومانیتورینگ حنجره چیست و چگونه کار میکند؟
حالا که با اهمیت عصب حنجره آشنا شدیم، به سراغ تکنولوژی محافظ آن میرویم. نورومانیتورینگ حنجره را میتوان به یک “سیستم هشداردهنده عصبی” یا یک “GPS هوشمند” برای جراح تشبیه کرد. این سیستم به جراح اجازه میدهد تا در تمام طول عمل، عملکرد عصب حنجره را به صورت زنده و لحظه‌ای بررسی کند.
فرآیند کار این سیستم به زبان ساده به این شکل است:
- قرار دادن سنسورها: پس از اینکه شما تحت بیهوشی عمومی قرار گرفتید، یک لوله تنفسی مخصوص (لوله تراشه) که مجهز به سنسورهای بسیار حساسی است، در نای شما قرار داده میشود. این سنسورها دقیقا در مجاورت تارهای صوتی شما قرار میگیرند.
- تحریک عصب: جراح در حین عمل، از یک ابزار قلمی‌شکل و بسیار ظریف (پروب) استفاده میکند. این پروب یک جریان الکتریکی بسیار ضعیف و کاملا بی‌خطر را ارسال میکند.
- دریافت بازخورد: هرگاه نوک این پروب با عصب حنجره یا بافتی در نزدیکی آن تماس پیدا کند، عصب تحریک شده و باعث انقباض کوچکی در عضلات حنجره و تارهای صوتی میشود.
- هشدار به جراح: سنسورهای روی لوله تنفسی این انقباض را فورا تشخیص داده و سیگنالی را به دستگاه مانیتورینگ ارسال میکنند. دستگاه نیز این سیگنال را به صورت یک صدای بوق یا یک نمودار گرافیکی روی صفحه نمایش به جراح نشان میدهد.
این بازخورد لحظه‌ای به جراح کمک میکند تا با اطمینان کامل، محل دقیق عصب را شناسایی کرده و از آن فاصله بگیرد و به این ترتیب، احتمال آسیب دیدن آن را به حداقل برساند.
مزایای اصلی جراحی تیروئید با نورومانیتورینگ حنجره
استفاده از این تکنولوژی پیشرفته، مزایای متعددی هم برای جراح و هم برای بیمار دارد که در نهایت منجر به یک عمل جراحی تیروئید ایمن‌تر میشود.
افزایش ایمنی و دقت جراح: این سیستم به جراح کمک میکند تا مسیر عصب را که گاهی به دلیل وجود تومور، التهاب یا جراحی قبلی تغییر کرده است، با دقت بسیار بالا پیدا کند.
- کاهش چشمگیر ریسک آسیب دائمی به عصب: اگرچه هیچ تکنولوژی نمیتواند ریسک را به صفر برساند، اما مطالعات متعدد نشان داده‌اند که نورومانیتورینگ، احتمال آسیب دائمی عصب ریکارنت حنجره را به شکل قابل توجهی کاهش میدهد.
- تایید سلامت عصب در پایان عمل: در انتهای جراحی، جراح میتواند یک بار دیگر عصب را تست کرده و از سلامت عملکرد آن پس از برداشتن غده تیروئید، اطمینان حاصل کند. این موضوع آرامش خاطر زیادی برای بیمار و تیم جراحی به همراه دارد.
- کمک به تصمیم‌گیری در حین عمل: در موارد پیچیده، مثلا زمانی که قرار است هر دو طرف غده تیروئید برداشته شود (توتال تیروئیدکتومی)، اگر جراح پس از برداشتن یک طرف متوجه شود که عملکرد عصب همان سمت دچار اختلال شده، ممکن است تصمیم بگیرد که برای جلوگیری از ریسک فلج دوطرفه تارهای صوتی، جراحی سمت دیگر را به زمان دیگری موکول کند.
آیا همه بیماران به نورومانیتورینگ نیاز دارند؟
امروزه استفاده از جراحی تیروئید با نورومانیتورینگ حنجره، در بسیاری از مراکز پیشرفته دنیا به یک استاندارد درمانی تبدیل شده است. با این حال، استفاده از آن در برخی موارد اهمیت دو چندان پیدا میکند:
جراحی‌های مجدد: بیمارانی که قبلا در ناحیه گردن یا تیروئید جراحی شده‌اند، به دلیل وجود بافت اسکار (جوشگاه)، در ریسک بالاتری برای آسیب عصب قرار دارند.
سرطان تیروئید پیشرفته: در مواردی که تومور به بافتهای اطراف تهاجم کرده است.
گواترهای بسیار بزرگ: گواترهای حجیم میتوانند آناتومی طبیعی گردن و مسیر عصب را تغییر دهند.
بیماران با شغل وابسته به صدا: افرادی مانند خوانندگان، معلمان، سخنرانان و اپراتورهای تلفن که کیفیت صدایشان برای حرفه آنها حیاتی است.
با این حال، باید تاکید کرد که مهمترین عامل در موفقیت عمل جراحی تیروئید و حفظ سلامت صدای شما، مهارت، تجربه و دانش جراح است. نورومانیتورینگ یک ابزار بسیار پیشرفته و مفید است، اما این ابزار در دستان یک جراح بی‌تجربه کارایی نخواهد داشت. این تکنولوژی، مکمل تخصص جراح است، نه جایگزین آن.
نتیجه‌گیری:
عمل جراحی تیروئید یک روش درمانی بسیار موفق است و اکثر بیماران پس از آن به زندگی عادی خود بازمیگردند. نگرانی در مورد عوارض جراحی تیروئید مانند تغییر صدا کاملا طبیعی است، اما آگاهی از وجود تکنولوژی‌های مدرنی مانند نورومانیتورینگ حنجره میتواند آرامش خاطر زیادی به شما بدهد. این فناوری، با افزایش دقت و ایمنی، به جراح شما کمک میکند تا از مهمترین دارایی شما یعنی صدایتان، محافظت کند.
اگر کاندید جراحی تیروئید هستید، حتما در مورد این تکنولوژی از جراح خود سوال بپرسید. یک بیمار آگاه، میتواند بهترین تصمیم را برای سلامتی خود بگیرد.
