عمل اسلیو یا کوچک کردن معده برای لاغری (Sleeve Gastrectomy)، یکی از رایجترین و مؤثرترین روشهای جراحی باریاتریک (جراحی کاهش وزن) در سراسر جهان است. این جراحی به عنوان یک راهکار دائمی برای مقابله با چاقی مفرط (موربید اوبسیتی) و بیماریهای همراه با آن (مانند دیابت نوع ۲ و فشار خون بالا) شناخته میشود.
تصمیم برای انجام جراحی کوچک کردن معده یک تصمیم بزرگ و نیازمند بررسی دقیق فواید، خطرات و تعهد به تغییر سبک زندگی است. هدف این مقاله جامع، ارائه توضیحات کامل در مورد مکانیزم این عمل، بررسی دقیق شرایط انجام عمل جراحی کوچک کردن معده و پاسخ به این پرسش کلیدی است که جراحی اسلیو معده چقدر وزن کم میکند و عوارض عمل اسلیو معده و مزایای آن کدامند.
چگونه عمل اسلیو به کاهش وزن کمک میکند؟
عمل اسلیو یا کوچک کردن معده برای لاغری یک رویکرد جراحی است که با دو مکانیزم اصلی باعث کاهش وزن پایدار میشود: محدودیت فیزیکی و تغییرات هورمونی.
کاهش حجم معده و حس سیری زودرس:
در این روش، جراح حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد از حجم معده را برداشته و قسمت باقیمانده را به شکل یک آستین یا لوله باریک (Sleeve) در میآورد. این بخش برداشته شده، بخش خمیده و گشاد معده (فوندوس و کورپوس) است. این کاهش شدید حجم، اولین و مشهودترین دلیلی است که چرا بیماران پس از جراحی کوچک کردن معده، قادر به مصرف حجم کمی از غذا هستند. مصرف کم غذا، به معنی دریافت کالری کمتر است و این محدودیت فیزیکی به طور مستقیم باعث کاهش وزن میشود. معده لولهای جدید، تنها ظرفیت نگهداری حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیلیتر غذا را دارد، که منجر به حس سیری زودرس و کاهش میل به پرخوری میشود.
کاهش گرلین (هورمون گرسنگی):
مهمترین مزیت عمل اسلیو یا کوچک کردن معده برای لاغری، تأثیر آن بر هورمونهای گوارشی است. بخش بزرگی از معده که در این جراحی برداشته میشود (بخش فوندوس)، اصلیترین محل تولید هورمون گرلین است که به “هورمون گرسنگی” معروف است. با حذف این بخش، سطح گرلین در خون به شدت کاهش مییابد. این کاهش هورمونی باعث میشود که بیمار احساس گرسنگی کمتری داشته باشد و اشتهای او به طور چشمگیری کاهش یابد. این تغییر هورمونی، عامل کلیدی در موفقیت طولانیمدت جراحی اسلیو معده و پایداری کاهش وزن است.
شرایط انجام عمل اسلیو
جراحی کوچک کردن معده برای همه افراد چاق مناسب نیست. برای اینکه یک فرد کاندیدای مناسبی برای این عمل شناخته شود، باید معیارهای سختگیرانهای که توسط انجمنهای جراحی باریاتریک بینالمللی تعیین شدهاند، رعایت کند.
شاخص توده بدنی (BMI) و بیماریهای همراه:
شرایط انجام عمل جراحی کوچک کردن معده عمدتاً بر اساس شاخص توده بدنی (BMI) فرد تعیین میشود:
- ▪️ BMI بالاتر از ۴۰: افرادی که BMI آنها ۴۰ یا بیشتر باشد (چاقی مفرط)، بدون هیچ بیماری زمینهای دیگری، معمولاً کاندیدای جراحی هستند.
- ▪️ BMI بین ۳۵ تا ۳۹.۹ با بیماریهای همراه: افرادی که BMI بین ۳۵ تا ۴۰ دارند و حداقل به یک بیماری مرتبط با چاقی (مانند دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، آپنه خواب شدید، یا بیماریهای مفصلی ناشی از وزن بالا) مبتلا هستند.
همچنین، کاندیدا باید سابقه تلاش ناموفق در کاهش وزن با روشهای غیرجراحی (رژیم غذایی و ورزش) داشته باشد و از نظر روانی و جسمی برای تحمل جراحی و تغییرات سبک زندگی پس از آن، آماده باشد.
غربالگریهای روانی و تعهد به تغییر سبک زندگی:
جراحان تاکید دارند که موفقیت عمل اسلیو یا کوچک کردن معده برای لاغری به اندازه توانایی بدن، به تعهد ذهنی بیمار بستگی دارد. کاندیدا باید تحت ارزیابی روانی قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که درک درستی از پیامدهای جراحی دارد و برای پایبندی به رژیم غذایی سخت و فعالیت بدنی منظم پس از عمل، انگیزه و حمایت کافی را دارد. عدم رعایت این تعهدات میتواند منجر به بازگشت وزن (Weight Regain) شود.
نتایج و اثربخشی عمل اسلیو
یکی از مهمترین سؤالات برای متقاضیان این عمل این است که جراحی اسلیو معده چقدر وزن کم میکند؟ پاسخ به این سؤال به طور مستقیم به نوع جراحی و تعهد بیمار به دستورالعملهای پس از عمل بستگی دارد.
کاهش وزن مازاد:
اثرگذاری جراحی اسلیو معده معمولاً با درصدی از کاهش وزن مازاد (Excess Weight Loss یا EWL) اندازهگیری میشود. وزن مازاد، تفاوت بین وزن فعلی فرد و وزن ایدهآل او (BMI حدود ۲۵) است. به طور میانگین، بیماران پس از عمل اسلیو یا کوچک کردن معده برای لاغری، میتوانند انتظار کاهش ۶۰ تا ۷۰ درصد از وزن مازاد خود را در طول ۱۲ تا ۱۸ ماه اول داشته باشند. این کاهش وزن چشمگیر، به سرعت منجر به بهبود یا حتی بهبودی کامل بیماریهای همراه مانند دیابت، فشار خون و آپنه خواب میشود.
نتایج بلندمدت و پایداری وزن:
اگرچه کاهش وزن اولیه بسیار سریع است، اما حفظ وزن در بلندمدت نیازمند تلاش مداوم است. مطالعات نشان میدهند که اکثر بیماران میتوانند بخش عمدهای از وزن کاهش یافته را تا ۵ سال حفظ کنند. با این حال، اگر بیمار به عادات غذایی نامناسب قبلی خود بازگردد (مانند مصرف نوشیدنیهای پرکالری یا خوردن میانوعدههای پرچرب و پر قند)، معده کوچک شده میتواند کمی کش بیاید و وزن به تدریج برگردد. بنابراین، موفقیت درازمدت جراحی کوچک کردن معده نتیجه یک همکاری مادامالعمر بین بیمار و تیم درمانی اوست.
عوارض عمل اسلیو معده و مزایای آن:
هر عمل جراحی بزرگی با مجموعهای از خطرات و مزایا همراه است. آگاهی کامل از عوارض عمل اسلیو معده و مزایای آن برای تصمیمگیری آگاهانه ضروری است.
بهبود بیماریهای همراه با چاقی و افزایش طول عمر:
بزرگترین مزیت عمل اسلیو یا کوچک کردن معده برای لاغری، بهبود سریع و چشمگیر وضعیت سلامتی فرد است. پس از جراحی، بیش از ۸۰ درصد از بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ شاهد بهبود یا بهبودی کامل بیماری خود هستند. فشار خون بالا، کلسترول بالا و آپنه خواب نیز به طور قابل توجهی بهبود مییابند. علاوه بر این، کاهش وزن باعث بهبود تحرک، افزایش اعتماد به نفس و در نهایت، افزایش طول عمر میشود.
عوارض احتمالی و خطرات جراحی:
عوارض عمل اسلیو معده و مزایای آن باید با دقت سبک و سنگین شوند. عوارض جدی اما نادر شامل نشتی از خط بخیه (Leakage) است که یک اورژانس پزشکی محسوب میشود. عوارض رایجتر شامل:
- ▪️ ریفلاکس اسید (GERD): در برخی بیماران، شکل جدید لولهای معده میتواند ریفلاکس اسید را تشدید کند.
- ▪️ کمبودهای تغذیهای: به دلیل محدودیت در حجم غذا، بیماران باید به طور مادامالعمر مکملهای ویتامینی و مواد معدنی (به خصوص B12، آهن، کلسیم و ویتامین D) مصرف کنند.
- ▪️ سنگ صفرا: کاهش وزن سریع میتواند خطر ایجاد سنگ صفرا را افزایش دهد. بیشتر بدانید: بررسی سنگ کیسه صفرا ۷ میلیمتری
این عوارض نیاز به نظارت دقیق پزشکی پس از عمل دارند و جزئی از واقعیت جراحی کوچک کردن معده هستند.
