پولیپ های روده ی بزرگ (کولون) و راست روده (رکتوم) که با هم پولیپ های کولورکتال نامیده می شوند، در افراد بالای ۵۰ سال شایع هستند. این پولیپها غیر سرطانی اند، اما ویژگی های خاصی از آنها می تواند احتمال سرطانی شدن را افزایش دهد. خطر سرطانی شدن پولیپ ها با بزرگ شدن اندازه ی آن ها افزایش می یابد. در ادامه مطلب، اندازه نرمال پولیپ و جدول اندازه گیری برای انواع پولیپ های روده ی بزرگ را توضیح خواهیم داد.
اندازه نرمال پولیپ چقدر است؟
به طور کلی، هیچ اندازه خاصی برای پولیپهای روده بزرگ به عنوان “نرمال” تعریف نشده است، زیرا تمامی پولیپها، به ویژه پولیپهای آدنوماتوز، به عنوان ضایعات غیرطبیعی در نظر گرفته میشوند. با این حال، اندازه پولیپ یک عامل کلیدی در تعیین خطر سرطانی شدن آن است. پولیپ هایی به اندازه ی ۱۰ میلیمتر یا بزرگتر، نسبت به پولیپ های کوچکتر از ۱۰ میلیمتر، خطر سرطان بالاتری دارند.

جدول اندازه گیری برای انواع پولیپ های روده ی بزرگ
پولیپ های کولورکتال به سه اندازه طبقه بندی می شوند:
اندازه پولیپ | ||
بسیار ریز | ۵ میلی متر یا کمتر |
|
کوچک | ۶ تا ۹ میلی متر |
|
بزرگ | ۱۰ میلی متر یا بیشتر |
|
پولیپ هایی که در آندوسکوپی، بزرگتر از ۳۰ میلی متر (۳ سانتی متر) هستند را می توان پولیپ های غول پیکر نامید. آندوسکوپی، رویکردی است که در آن از یک لوله ی انعطاف پذیر برای بررسی دستگاه گوارش استفاده می شود. پولیپ های کولورکتال همچنین براساس مشخصات مهم دیگری طبقه بندی می شوند. این پولیپ ها را می توان براساس شکل آن ها دسته بندی کرد:
شکل پولیپ |
|
پایه دار | توپی از بافت می باشد که توسط یک ساقه متصل شده است (مانند یک قارچ یا گلچه ی کلم بروکلی) |
صاف | هیچ بخش برجسته ی قابل مشاهده ای ندارد و اغلب به سختی دیده می شود. |
بدون پایه | صاف یا به صورت تدریجی به شکل تپه ای شیب دار می شود. |
فرو رفته | فرورفتگی یا چاله ی کوچک در دیواره ی روده ی بزرگ، این مورد نادر است. |
پولیپ های کولورکتال می توانند براساس نوع خود طبقه بندی شدند و عبارتند از:
انواع پولیپ |
|
آدنوماتوز یا آدنومای لوله ای
| شایع ترین نوع پولیپ است. اغلب پولیپ های سرطانی به صورت آدنوماتوز شروع می شوند، اما درصد کمی از پولیپ های آدنوماتوز، سرطانی می شوند؛ به طور کلی پولیپ های بزرگتر، بیشتر در خطر سرطانی شدن قرار دارند. |
آدنوم توبولار | شکل آنها معمولاً بدون پایه می باشد، خطر سرطانی شدن آنها بالا می باشد و حدود ۱۵% از پولیپ های شناسایی شده در غربالگری، سرطان روده بزرگ را تشکیل می دهند. پولیپ های کوچکتر ممکن است در طول کولونوسکوپی برداشته شوند، اما پولیپ های بزرگتر ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند، زیرا برداشتن آنها می تواند سخت باشد. |
آدنوم دندانه دار | می تواند صاف باشد و بزرگتر شود، شناسایی آن سخت است، پیش سرطانی می باشد، حدود ۱۰ تا ۱۵% از پولیپ ها را تشکیل می دهد و عامل ۲۰ تا ۳۰% از سرطان های روده ی بزرگ می باشد. |
هایپرپلاستیک | از نوع پولیپ دندانه دار می باشد؛ شایع، کوچک، خطر سرطانی شدن آن بسیار کم است. |
التهابی | به پولیپ های کاذب نیز شناخته می شود، در واکنش به التهاب مزمن در روده ی بزرگ ایجاد می شود؛ اغلب در افرادی رخ می دهد که بیماری روده ی التهابی دارند و به طور کلی خطر سرطانی شدن ندارند. |
بدخیم | حاوی سلول های سرطانی می باشد. |

پولیپ های پیچیده چه چیزی هستند؟
پولیپ های پیچیده که پولیپ های جسور نیز نامیده می شوند، یک یا چند مؤلفه ی زیر را دارند:
- ▪️بزرگتر از ۲۰ میلی متر
- ▪️در محلی است که با استفاده از تکنیک های ساده نمی توان به راحتی آن را برداشت.
- ▪️به حدی چسبیده است که با روش های ساده تر نمی توان آن را برداشت.
- برای برداشتن در حین کولونوسکوپی، غیر ایمن است.
پولیپ روده ی بزرگ با چه اندازه ای می تواند سرطانی باشد؟
داشتن یک پولیپ کولورکتال، لزوماً به معنای ابتلا به سرطان نیست. اکثر پولیپ ها سرطانی نمی شوند و ممکن است چند سال طول بکشد تا سرطانی شوند. علاوه بر نوع پولیپ، ویژگی هایی که معمولاً روی تعیین احتمال خطر سرطان پولیپ تمرکز می کنند، شامل موارد زیر می شوند:
اندازه: پولیپ چقدر بزرگ است
تعداد: چند نوع پولیپ، به ویژه پولیپ پیش سرطانی وجود دارد.
هیستولوژی: سلول های پولیپ زیر میکروسکوپ به چه صورت هستند (شکل، نحوه ی رشد و ناهنجاری ها). اگر سلول ها غیرطبیعی به نظر برسند، اما هنوز سرطانی نباشند، دیسپلازی نامیده می شوند.
احتمال سرطان تنها با اندازه ی پولیپ تعیین نمی شود، اما اندازه ی آن می تواند نکته ی قابل توجهی باشد. سرطان زمانی ایجاد می شود که در سلول هایی که به سرعت در حال تقسیم هستند، تغییراتی رخ می دهد. سلول هایی که در DNA خود دارای خطا هستند، به تقسیم و تکثیر شدن ادامه می دهند، به طوری که احتمال بروز خطاها بیشتر می شود. این خطاها به مرور زمان انباشته می شوند و می توانند منجر به سرطان شوند.

یک پولیپ بزرگ، از توده های سلولی بزرگتری تشکیل شده و عمر آن طولانی تر می باشد، بنابراین، احتمال سرطان از طریق این تغییرات سلولی بالاتر می رود. همچنین، وجود پولیپ های متعدد نیز احتمال بروز خطا را بیشتر می کند. به طور کلی، احتمال سرطانی شدن پولیپ های کولورکتالی که قطر آنها ۱۰ میلی متر به بالا می باشد، نسبت به پولیپ های کوچکتر از ۱۰ میلی متر، بیشتر است.
پولیپ های دندانه دارِ بدون پایه و آدنوماتوز که اندازه ی آنها ۱۰ میلی متر یا بزرگتر می باشد، در گروه پولیپ های پیشرفته طبقه بندی می شوند. احتمال سرطانی شدن پولیپ با بزرگ شدن اندازه ی پولیپ، بیشتر می شود. بسته به نوع و عوامل دیگر، حدود ۵۰% از پولیپ های بزرگتر از ۲۰ میلی متر، سرطانی هستند.
برخی از تحقیقات دریافته اند که وقتی اندازه ی پولیپ به ۳۵ میلی متر می رسد، خطر سرطان پولیپ تا ۷۵% افزایش می یابد. ملاحظات دیگر می توانند روی این احتمال خطرها تأثیر بگذارند. برای مثال، آدنوماهای توبولار، حدود ۵% از موارد سرطان را تشکیل می دهند، در حالیکه میزان بروز آدنوم های پرزدار می تواند حدود ۴۰% باشد. برخی از تحقیقات دریافته اند که خطر سرطانی شدن پولیپ زمانی بالا می باشد که آدنوم ها:
- ▪️بزرگ هستند (۱۰ میلی متر یا بیشتر)
- ▪️متعدد هستند.
- ▪️پرزدار هستند.
یافته های تحقیقاتی همچنین نشان داده اند که آدنوم های پیشرفته نسبت به سایر آدنوم ها با سرعت بالاتری رشد می کنند و این سرعت پیشرفت با سن فرد افزایش پیدا می کند. آدنوم های پیشرفته حداقل یکی از معیارهای زیر را دارند:
- ▪️اندازه ی آنها حداقل ۱۰ میلی متر می باشد
- ▪️حداقل ۲۵% آنها پرزدار می باشند.
- ▪️دیسپلازی با درجه ی بالا
با اینکه در پولیپ هایی با اندازه ی ۱۰ سانتی متر یا بزرگتر، احتمال خطر سرطان بیشتر است، اکثر آدنوم هایی (۶۰ تا ۷۵%) که با کولونوسکوپی شناسایی می شوند، کوچکتر از ۱۰ سانتی متر می باشند. پولیپ های کوچکتر را می توان در طول کولونوسکوپی برداشت.

عواقب پولیپ های متعدد در روده ی بزرگ
تعداد پولیپ های کولورکتال، می تواند عواقب متعددی داشته باشد و با توجه به عوامل دیگری مانند اندازه ی پولیپ ها، نیاز به غربالگری های بیشتری در آینده دارد. برای مثال، اگر سه تا چهار پولیپ کوچک وجود داشته باشد، ممکن است توصیه شود که هر سه سال یکبار کولونوسکوپی انجام دهید، در حالیکه با وجود پنج پولیپ یا بیشتر، ممکن است به بیمار توصیه شود که سالی یکبار کولونوسکوپی را تکرار کنید.
شرایط خاصی به نام سندرمهای پولیپوزیس، با پولیپهای متعدد مرتبط هستند که عبارتند از:
- ▪️پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی
- ▪️پولیپوز مرتبط با MUTYH))
- ▪️سندرم پوتز-جگرز
- ▪️سندرم پولیپوز جوانان
- ▪️سندرم پولیپوز دندانهدار
- ▪️سندرمهای تومور هامارتوم
- ▪️سندرم پولیپوز مختلط ارثی
- ▪️سندرم کرونکایت-کانادا
سایر عوامل خطر برای سرطان کولورکتال
عوامل خطر برای پولیپ های کولورکتال و یا سرطان کولورکتال عبارتند از:
- ▪️سن (اکثر موارد، افراد ۴۵ سال به بالا هستند و احتمال سرطان با بالا رفتن سن افزایش می یابد.)
- ▪️نژاد (بالاتر بودن میزان سرطان کولورکتال در بزرگسالان سیاهپوست و بزرگسالان هندی آمریکایی و آلاسکایی
- ▪️دیابت
- ▪️سابقه ی خانوادگی و فردی پولیپ ها یا سرطان کولورکتال
- ▪️ژن ها یا مشکلات ارثی که احتمال پیشرفت پولیپ را افزایش می دهند.
- ▪️بیماری روده ی التهابی
- ▪️تغذیه با فیبر کم یا چربی بالا
- ▪️مصرف تنباکو و یا الکل
- ▪️چاقی
- ▪️ورزش کم یا عدم ورزش
چه مدت بعد از کولونوسکوپی، اندازه ی پولیپ روده بزرگ مشخص می شود؟
اگر یک پولیپ در طول کولونوسکوپی پیدا شود، پزشک در طول رویکرد، اندازه ی پولیپ را اندازه گیری خواهد کرد. پولیپ های کولورکتال معمولاً در حین کولونوسکوپی برداشته می شوند، مگر اینکه در آن زمان، برداشتن پولیپ ایمن نباشد. سپس این پولیپ به آزمایشگاه فرستاده می شود تا توسط یک پاتولوژیست بررسی شود. پاتولوژیست پولیپ را اندازه گیری کرده و در صورت لزوم عوامل دیگر مانند موارد زیر را بررسی می کند:
- ▪️اطمینان از برداشته شدن پولیپ به طور کامل
- ▪️تغییرات سرطانی در پولیپ
- ▪️احتمال عود مجدد پولیپ
نتایج حاصل از کولونوسکوپی، معمولاً ظرف پنج تا هفت روز کاری و گاهی اوقات زودتر آماده خواهند شد، اما این مدت زمان می تواند متفاوت باشد.
اقدامات بعدی: تعیین اندازه ی پولیپ روده ی بزرگ
اگر پولیپ یا ناهنجاری دیگری در آزمایشات غربالگری یافت شود، ممکن است انجام آزمایشات دیگر از جمله کولونوسکوپی، در صورتی که قبلاً انجام نشده اند، ضروری باشند. معمولاً نمی توان با قطعیت گفت که یک پولیپ سرطانی می شود یا خیر، بنابراین اکثر پولیپ ها برداشته می شوند. این کار معمولاً در حین کولونوسکوپی با استفاده از ابزارهای ساده ای مانند انبرک یا پنس انجام می شود. اگر اندازه ی پولیپ یا پولیپ ها غیرطبیعی باشد و یا در نقاطی باشند که دسترسی به آنها دشوار است، ممکن است برای برداشتن یا درمان آنها به رویکردهای تخصصی تر از جمله موارد زیر نیاز باشد:
- ▪️برداشتن مخاط با کمک آندوسکوپی
- ▪️برداشتن لایه زیر مخاطی با کمک آندوسکوپی
- ▪️انعقاد با پلاسمای آرگون

در موارد نادر، اگر احتمال سرطانی شدن پولیپ ها بسیار زیاد باشد و یا برای برداشتن در طول کولونوسکوپی، بیش از حد بزرگ باشند، انجام نوعی جراحی به نام کولکتومی برای برداشتن روده ی بزرگی که حاوی پولیپ می باشد، ضروری است. اگر پولیپ ها در طول کولونوسکوپی شناسایی و برداشته شوند، ۲۵ تا ۳۰% احتمال دارد که در کولونوسکوپی بعدی نیز پولیپ های جدیدی پیدا شوند. اما اگر پولیپی دیده نشود، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که زودتر از ۱۰ سال، دوباره کولونوسکوپی انجام دهید. عواملی که به تعیین بهترین دوره درمانی بعد از شناسایی پولیپ ها و تعیین زمان کولونوسکوپی بعدی کمک می کنند، شامل موارد زیر می شوند:
- ▪️نوع، اندازه، تعداد و محل پولیپ ها
- ▪️مشخصات میکروسکوپی پولیپ ها
- ▪️آیا بررسی تمام روده ی بزرگ امکان پذیر بوده، به طور مثال آیا آماده سازی روده برای دفع مدفوع قبل از کولونوسکوپی کافی بوده است؟
- ▪️وجود عوامل خطر دیگر برای پولیپ ها و یا سرطان کولورکتال مانند سابقه ی خانوادگی
- ▪️سن و سلامت عمومی
انجام توصیه های پزشک در رابطه با تکرار کولونوسکوپی و آزمایشات یا درمان های دیگر در بازه زمانی مشخص، بسیار مهم است. علاوه بر این، شناسایی زود هنگام و برداشتن پولیپ های کولورکتال، می تواند احتمال ابتلا به سرطان کولورکتال را کاهش دهد.