درد کیسه صفرا که به آن کولیت صفراوی گفته میشه یک احساس ناراحتی یا سنگینی یا درد خفیف در بالای شکم، مخصوصا بعد از صرف غذای چرب هست به صورتی که بسیاری از افراد سال ها متوجه این علائم به دلیل خفیف بودن آن نمی شوند
زمانی که این درد شدید و ناگهانی میشه به معنی آن هست که سنگ مجرای خروجی کیسه صفرا را بسته و ترشحات پشت آن مانده و کیسه صفرا دچار عفونت شدید شده باشد که به آن کوله سیستیت حاد می گویند
درد کیسه صفرا، آنقدر شدید است که با دردهای معمول گوارشی اشتباه گرفته نمیشود و فرد را فورا به فکر مراجعه به پزشک یا اورژانس میاندازد. اما سوال اصلی این است: درد کیسه صفرا کجاست؟ چگونه میتوان آن را از دردهای دیگر مانند درد معده یا آپاندیسیت تشخیص داد؟
آگاهی دقیق از محل و مشخصات این درد، و همچنین شناخت سایر علائم صفرا، کلید اصلی برای اقدام به موقع و جلوگیری از عوارض خطرناک است. این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع و کامل، به تمام سوالات شما در مورد کارکرد کیسه صفرا، محل دقیق آن، انواع درد و علائم هشداردهنده پاسخ میدهد.
کار کیسه صفرا چیست؟
برای درک درد، ابتدا باید کارکرد این عضو را بشناسیم. کیسه صفرا یک عضو کوچک و گلابی شکل است که وظیفه اصلی آن ذخیره و تغلیظ صفرا است. صفرا مایعی گوارشی است که توسط کبد تولید میشود و نقش حیاتی در شکستن و هضم چربی‌های موجود در غذا دارد.
وقتی شما غذایی نمیخورید، صفرای تولید شده در کبد به کیسه صفرا رفته و در آنجا ذخیره میشود. زمانی که شما یک وعده غذایی، به خصوص غذای چرب، میخورید، کیسه صفرا منقبض شده و صفرای غلیظ شده را از طریق مجاری صفراوی به داخل روده کوچک میریزد تا به هضم چربی‌ها کمک کند. مشکل زمانی آغاز میشود که سنگ مجرای خروجی کیسه صفرا را بسته و ترشحات پشت آن مانده اند.
کیسه صفرا کجاست؟
کیسه صفرا در یک فرورفتگی کوچک در سطح زیرین کبد قرار گرفته است. محل دقیق آن در یک چهارم بالایی و راست شکم، دقیقا زیر لبه قفسه سینه است. به همین دلیل است که درد ناشی از مشکلات این عضو، در همین ناحیه احساس میشود.
درد کیسه صفرا چگونه است؟
درد کیسه صفرا (کولیک صفراوی) مشخصات بسیار دقیقی دارد که آن را از سایر دردهای شکمی متمایز میکند:
-شروع ناگهانی: درد معمولا به طور ناگهانی و اغلب چند ساعت پس از خوردن یک وعده غذایی سنگین یا چرب، به خصوص در شب، شروع میشود.
-شدت بالا: درد به سرعت شدت مییابد و به یک درد تیز، شدید و ثابت تبدیل میشود. این درد موجی (کم و زیاد شونده) نیست، بلکه برای مدتی به صورت مداوم در اوج باقی میماند.
-مدت زمان: هر حمله درد معمولا از ۳۰ دقیقه تا چند ساعت طول میکشد. اگر درد بیش از ۵ تا ۶ ساعت به طور مداوم ادامه یابد، میتواند نشانه عارضه جدی‌تری مانند التهاب حاد کیسه صفرا باشد.
-عدم تسکین با روشهای معمول: این درد با تغییر وضعیت بدن، رفتن به دستشویی یا مصرف داروهای سوءهاضمه معمولی تسکین پیدا نمیکند.
درد کیسه صفرا در کدام قسمت بدن ظاهر می شود؟
محل دقیق درد، کلیدی‌ترین نشانه تشخیصی است:
-محل اصلی: مرکز اصلی درد در سمت راست و بالای شکم، زیر لبه دنده‌هاست. اگر انگشتان خود را زیر لبه قفسه سینه در سمت راست فشار دهید، در هنگام یک حمله صفراوی، دردی تیز و شدید در این نقطه حس خواهید کرد.
-محلهای انتشار درد: درد کیسه صفرا میتواند به نواحی دیگر نیز کشیده شود یا “تیر بکشد”.
شایع‌ترین محلهای انتشار درد عبارتند از:
-پشت: دقیقا بین دو کتف یا زیر لبه کتف راست.
-شانه راست: درد ممکن است تا نوک شانه راست نیز احساس شود.
-مرکز بالای شکم: گاهی اوقات ممکن است درد در مرکز بالای شکم (اپی‌گاستر) نیز حس شود که میتواند با درد معده اشتباه گرفته شود.
علائم صفرا چیست؟
علاوه بر درد، سایر علائم مشکلات کیسه صفرا که میتوانند همراه با یک حمله درد ظاهر شوند، عبارتند از:
- ▪️تهوع و استفراغ: این علائم به دلیل شدت درد بسیار شایع هستند.
- ▪️عرق سرد و بی‌قراری: به دلیل شدت درد، فرد نمیتواند آرام بنشیند و مدام به خود میپیچد.
- ▪️نفخ و سوءهاضمه: احساس پری و سنگینی در شکم.
علائم پر شدن کیسه صفرا چیست؟
اصطلاح “پر شدن کیسه صفرا” در واقع همان حمله کولیک صفراوی است. این اتفاق زمانی رخ میدهد که یک سنگ، دهانه خروجی کیسه صفرا را به طور موقت مسدود میکند. کیسه صفرا برای تخلیه صفرا منقبض میشود، اما به دلیل انسداد، فشار داخل آن به شدت بالا رفته و باعث ایجاد درد شدید و علائم ذکر شده در بالا میشود. پس از مدتی، با جابجا شدن سنگ و باز شدن مسیر، درد به تدریج فروکش میکند.
علائم ترکیدن کیسه صفرا چیست؟
ترکیدن یا سوراخ شدن کیسه صفرا یک وضعیت اورژانسی و تهدیدکننده حیات است. این اتفاق معمولا به دنبال یک دوره التهاب حاد و شدید (کله‌سیستیت) رخ میدهد که در آن، دیواره کیسه صفرا ضعیف و نکروزه شده است. علائم ترکیدن کیسه صفرا بسیار شدید و هشداردهنده هستند:
- ▪️درد ناگهانی و فوق‌العاده شدید در تمام شکم: درد دیگر محدود به یک ناحیه نیست و تمام شکم را درگیر میکند.
- ▪️تب و لرز شدید.
- ▪️سفتی و انقباض عضلات شکم (شکم سفت).
- ▪️کاهش شدید فشار خون و افزایش ضربان قلب.
- ▪️ضعف شدید و گیجی.
این وضعیت نیازمند جراحی فوری است، زیرا نشت صفرا و عفونت به داخل حفره شکم میتواند منجر به پریتونیت و عفونت عمومی خون (سپسیس) شود.
ایا سنگ کیسه صفرا خطرناک است؟
خود وجود سنگ نیازمند پیگیری قطعی بیمار و مراجعه به پزشک است اما معمولا از آن جایی که درد کیسه صفرا به صورتی است که فرد متوجه آن نمی شود و آن را به درد معده ارتباط می دهد و با تاخیر به پزشک مراجعه می کند، این مسئله عفونت را در کیسه صفرا شدیدتر کرده و به تبع آن جراحی آن نیز سخت تر خواهد شد. بسیاری از افراد سالها سنگ کیسه صفرا دارند و هیچ علامتی را تجربه نمیکنند. خطر واقعی، عوارض ناشی از حرکت و گیر کردن سنگ است. بنابراین، بله، سنگ کیسه صفرا میتواند با ایجاد عوارض زیر خطرناک باشد:
- ▪️التهاب حاد کیسه صفرا (کله‌سیستیت): انسداد کامل که منجر به عفونت میشود.
- ▪️انسداد مجاری اصلی صفرا: که میتواند باعث زردی و آسیب به کبد شود.
- ▪️پانکراتیت (التهاب لوزالمعده): گیر کردن سنگ در مجرای مشترک پانکراس که یک بیماری بسیار جدی و خطرناک است.
به همین دلیل است که پزشکان معمولا پس از اولین حمله درد شدید، جراحی و برداشتن کیسه صفرا را برای جلوگیری از این عوارض خطرناک، توصیه میکنند.
