فهرست اشیایی که از مقعد یا رکتوم خارج شده‌اند عملاً بی‌شمار است (مانند لامپ، سوند، خودکار و مداد، لوله‌های شیشه‌ای، شمع، ویبراتور، آلت مصنوعی، بطری و کوزه ، چاقو و بسته های مواد مخدر و بسیاری از موارد دیگر)
تشخیص و درمان دقیق این مشکل نیازمند یک جراح بسیار با تجربه در زمینه ی درمان بیماری های مقعد می باشد. جراح باید شناخت کافی از آناتومی و پیچیدگی های تشخیصی و درمانی مقعد داشته و همزمان نیز با توجه به احساس شرم در این دسته از بیماران، آگاهی شناختی نسبت به برخورد و حفظ حریم شخصی آن ها داشته باشد.
پزشک باید با تشخیص صحیح و درمان مناسب، برای بهبودی و رفع مشکل این قشر از بیماران اقدام نماید. افراد ممکن است با شکایات متعددی از جمله خونریزی از مقعد، درد مقعدی-رکتومی و مشکل در ادرار کردن مراجعه کنند. بسیاری از آن‌ها که خجالت‌زده، نگران و ناراحت هستند، این حادثه را انکار می‌کنند و اغلب ادعا می‌کنند که روی شیء افتاده‌اند و آن شیء به طرز معجزه‌آسایی از دسترس شان خارج شده است.
اگر به تصویر رادیولوژی زیر دقت کنید، یک بطری شکسته را مشاهده می کنید که به صورت کامل در مقعد فرو رفته است. این موارد نیازمند تشخیص و درمان سریع و کاملا تخصصی می باشند تا آسیب بیشتری به ارگان های اطراف وارد نشود.
چگونه می توان جسم خارجی در مقعد را تشخیص داد؟
- ▪️ارزیابی شکم بیمار از نظر بررسی علائم و نشانه‌هایی که تحریک صفاقی را نشان می‌دهند، اهمیت دارد.
- ▪️معاینه و لمس کانال مقعدی و راست روده نیز، می‌تواند جسم خارجی را آشکار کند. باید به کشش و انقباض اسفنکتر مقعدی توجه شود، به ویژه اگر نشانه‌هایی از پذیرندگی مقعدی مشهود باشد. چنین وضعیتی ممکن است در واقع ارزیابی بیمار و استخراج جسم خارجی را تسهیل کند.
- ▪️رادیوگرافی از لگن نیز، خطوط هر گونه جسم خارجی کدر در برابر اشعه ایکس را نشان می‌دهد. همچنین باید به دنبال شناسایی هر جسم خارجی دوم و غیرمنتظره‌ای بود.
خارج کردن اجسام خارجی از مقعد:
خارج کردن اجسام خارجی از مقعد یا رکتوم عملاً یک معضل بسیار مهم است. وجود این اجسام در مقعد و رکتوم، اغلب چالش‌های مدیریتی منحصر به فردی ایجاد می‌کند، به ویژه هنگام مواجهه با خطر شکستن اجسام شیشه‌ای.
تکنیک‌های متعددی برای خارج کردن اجسام از مقعد وجود دارد از جمله استفاده از قلاب‌ها یا نگهدارنده‌های اسفنجی، دست‌کاری با دو دست، و استفاده از سوند بینی-معده . سوند فولی به ویژه برای اجسام توخالی مانند کوزه بسیار مفید است. سوراخ کردن ته یک بطری یا کوزه و وارد کردن سوند فولی نیز روش دیگری برای خارج کردن چنین اشیایی است، به شرطی که انتهای باز آن به سمت بالا باشد.
سوند فولی می‌تواند از بالای یک شیء به داخل بخش نزدیک‌تر روده وارد شود. با کشش ملایم از قسمت دورتر و همزمان وارد کردن هوا به بالای شیء برای شکستن خلأ، اغلب می‌توان آن را با موفقیت خارج کرد.
برای خارج کردن شیشه شکسته می‌توان از گیره‌های پوشیده شده با لاستیک استفاده کرد. در چنین شرایطی، با پیگیری دقیق از طریق سی تی اسکن برای یافتن هوای پشت صفاق، می توان اطلاعات بسیار دقیقی را در مورد محل قرارگیری و تعیین روش خارج سازی آن پیدا نمود. بسیار مهم است که پس از مشخص شدن وجود جسم خارجی، آن را در حالی که بیمار تحت بیهوشی کافی است، خارج کرد تا از احتمال آسیب بیشتر جلوگیری شود. این موضوع به ویژه در صورتی که شیء شیشه‌ای باشد، اهمیت بیشتری دارد.
تا جایی که ممکن است، باید از خارج کردن از طریق مقعد استفاده شود و لاپاراتومی تنها به عنوان آخرین راهکار انجام گیرد. معاینه پروکتوسیگموئیدوسکوپی باید پس از خارج کردن جسم خارجی انجام شود تا اطمینان حاصل شود که هیچ آسیبی به روده وارد نشده است. همچنین توصیه می‌شود بیمار تا زمانی که اولین اجابت مزاج انجام شود و جراح مطمئن شود که احتمال عفونت یا سوراخ شدن کم است، در بیمارستان نگه داشته شود.
اگر لاپاراتومی یا جراحی باز شکم لازم باشد، باید سعی شود جسم خارجی به سمت پایین و به میدان دید جراح به سمت مقعد هول داده شود. بنابراین باید از وضعیت پرینئولیتوتومی استفاده شود. اگر به روده آسیب وارد شده باشد، ممکن است نیاز به تعبیه کولوستومی و دفع مدفوع از طریق شکم باشد. اگر شیء نتواند از طریق مقعد خارج شود، باید کولوتومی (شکافتن روده ) انجام و سپس خارج شود که در اکثر موارد با توجه به پاک نبودن روده ها نیازمند کولوستومی و دفع مدفوع برای مدتی از طریق پوست شکم می باشد.
ممکن است بتوان اجسام خارجی موجود در مقعد و یا رکتوم و روده را با استفاده از اسکوپ خارج کرد، اما اگر علائم تحریک صفاقی ظاهر شود، خروج آن نیازمند لاپاراتومی (باز کردن شکم) و کولوتومی (شکافتن روده بزرگ) است. تکنیک‌های برداشتن باید برای هر شیء خاص به صورت جداگانه در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، در یک مورد، مجبور شدیم یک سرپیچ لامپ را به انتهای یک چوب وصل کرده و آن را در لامپ بپیچانیم و در نهایت لامپ را بیرون بکشیم.
تجویز گلوکاگون، بی‌حسی نخاعی یا بیهوشی عمومی، به شل شدن اسفنکتر کمک کرده و فرآیند خارج کردن جسم را بسیار تسهیل می‌کند. به طور کلی، اجسام خارجی که در مقعد و یا رکتوم وارد شده اند حتما باید توسط جراحی متبحر و با تجربه در زمینه ی درمان بیماری های مقعد معاینه و خارج شوند تا از آسیب احتمالی به ارگان های اطراف جلوگیری شود و کوچک ترین بی احتیاطی در این زمینه می تواند فاجعه به بار بیاورد. آسیبی که در اثر تلاش برای خارج کردن با زور یک جسم خارجی به ناحیه مقعدی-رکتومی وارد می‌شود، معمولاً بیشتر از آسیب ناشی از ورود اولیه آن است.
هرگز تلاش نکنید که جسم خارجی را خارج کنید مگر اینکه اسفنکتر مقعدی بیمار با استفاده از بی‌حسی موضعی، نخاعی یا بیهوشی عمومی کاملاً شل شده باشد. هرگز تلاش نکنید که با استفاده از ابزار، جسم خارجی را از بیماری که همکاری لازم را ندارد ،خارج کنید؛ زیرا یک حرکت ناگهانی می‌تواند منجر به پارگی یا سوراخ شدن شود.
اجسام خارجی بزرگ ترجیحاً باید در اتاق عمل و با استفاده از بی‌حسی نخاعی یا بیهوشی عمومی خارج شوند. پس از خارج کردن جسم، باید یک معاینه دقیق آندوسکوپی انجام شود و هرگونه پارگی مرتبط ترمیم گردد. سوراخ شدن رکتوم و روده چه در داخل و چه در خارج صفاق، نیازمند ایجاد یک استوما (راه خروجی مصنوعی) انحرافی است.
در بیماران مسن با شل بودن مقعد، معمولاً می‌توان اجسام خارجی را بدون بی‌حسی خارج کرد. دماسنج‌ها رایج‌ترین اجسام خارجی هستند که در این گروه سنی مشاهده می‌شوند.
چه پروتکلی برای مدیریت اشیاء در مقعد و روده توصیه می شود؟
پروتکل زیر برای مدیریت اشیاء در مقعد و روده توصیه شده است:
* رادیوگرافی ساده شکم برای مشخص کردن ماهیت و محل جسم
* تلاش فوری برای استخراج با اسکوپ اگر جسم خارجی با خونریزی یا انسداد همراه باشد.
* تنقیه با ماده حاجب محلول در آب، برای اجسام خارجی کدر در برابر اشعه ایکس که مکان‌یابی آن‌ها دشوار است، مشکوک هستند یا شناخته شده‌اند.
* رژیم غذایی پرفیبر، ملین‌های حجیم‌کننده، روغن معدنی (نه مسهل‌های قوی)
* رادیوگرافی‌های متوالی برای پیگیری پیشرفت حرکت جسم
* استفاده از تنقیه قبل از عمل برای افزایش وضوح دید
* آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف قبل از عمل
* استخراج با اسکوپ اگر جسم پس از ۴۸ ساعت در رادیوگرافی‌های متوالی پیشرفتی نداشته باشد.
* مراقبت و مشاهده به مدت ۲۴ ساعت پس از خارج کردن جسم.
